Maýa goýum hyzmatdaşlygy – Daşary ykdysady bankyň işiniň esasy ugurlarynyň biri

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrmagy boýunça Türkmenistanyň wekiliýeti Birleşen Arap Emirliklerine iş saparyny amala aşyrdy. Şol ýerde BAE-niň Hökümetinde, şeýle hem birnäçe iri energetika kompaniýalaryň, Abu-Dabiniň ösüş gaznasynyň we Yslam ykdysady ösüşiniň Dubaý merkeziniň ýolbaşçylary bilen duşuşyklar geçirildi. 

Gepleşiklerde gatnaşyklaryň möhüm ugurlarynyň hatarynda maýa goýum hyzmatdaşlygynyň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy. BAE-niň hökümet we işewür toparlarynyň wekilleri ýurdumyzda ykdysadyýeti innowasion taýdan ösdürmäge, önümçilik, tehnologiki we söwda aragatnaşyklarynyň halkara ulgamyna Türkmenistanyň has-da ýakynlaşmagyna gönükdirilip, durmuşa geçirmek maksat edinilýän taslamalara uly gyzyklanma bildirdiler. 

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ykdysadyýetiň, ýurdumyzy senagat, ylmy-tehniki taýdan ösdürmegiň wajyp wezipeleri bilen kesgitlenilýän maýa goýum syýasaty ahyrky netijede halkymyzyň durmuş derejesiniň, ýaşaýşynyň hiliniň ýokarlandyrylmagyna, jemgyýetiň, her bir raýatyň döredijilik we ruhy mümkinçiliginiň has doly açylmagyna ýardam etjek şertleriň döredilmegine gönükdirilendir. 

Milli Liderimiz döwletimiziň maýa goýum syýasatynyň strategiki ileri tutulýan ugurlaryny kesgitläp, dünýä bazarynda Türkmenistanyň bäsdeşlige ukyplylyk artykmaçlyklaryndan ugur alýar. Bu bolsa, ilkinji nobatda, ägirt uly tebigy serişdelere baglydyr. Olaryň senagat taýdan gaýtadan işlenilmegi hem-de ýokary tehnologiki taýýar önümleriň çykarylmagy ýurdumyzyň esasy ykdysady ugruna öwrüldi. 

Innowasion häsiýetli önümçiliklere maýa goýmak durmuş üpjünçiligi pudaklarynyň we halk hojalygy ulgamlarynyň ösüş maksatnamalaryna netijelilik bermäge, ýurdumyzyň öndürijilerini, şol sanda hususy öndürijileri goldamaga, diňe bir üstünlik bilen importuň ornuny tutmaga däl, eýsem, ýurduň barha artýan girdejisiniň çeşmesi bolan isleg bildirilýän harytlaryň hasabyna eksport kuwwatlyklaryny giňeltmäge mümkinçilik berýär. 

Döwlet Baştutanymyz tarapyndan başy başlanan önümçilik ulgamyny düzümleýin özgertmeleri tehnologiki taýdan gaýtalan enjamlaşdyrylmagy hem-de döwletimiziň geosyýasy ýagdaýyny nazara alyp, dünýähojalyk aragatnaşyklaryna goşulmagy hut şol talaplardan gözbaş alýar. 

Dünýäniň maliýe çökgünligi ýagdaýynda Türkmenistanyň makroykdysady durnuklylygynyň esasyna öwrülen bu özgertmeleriň üstünlikleri, içeri we daşary syýasatyň yzygiderliligi, oňat ösen düzümler hem-de önümçilik serişdeleri daşary ýurtlaryň göni maýa goýumlary üçin ýurdumyzyň özüne çekijiligini şertlendirdi. Munuň özi kärhanalary innowasion taýdan enjamlaşdyrmak, pudaklary döwrebaplaşdyrmak bilen bilelikde häzirki zaman dünýä tehnologiýalaryna ýol açýar. 

Milli ykdysadyýetimizi düýpli özgertmek hem-de Türkmenistanyň ykdysady taýdan gülläp ösmegini üpjün etmek maksady bilen, giň möçberli maýa goýum syýasatynyň amala aşyrylmagy maýalaryň halkara bazarlarynda ýurdumyzyň Hökümetiniň wekili hökmünde çykyş edýän Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň alyp barýan işleriniň möhüm ugurlarynyň biridir. Milli ykdysadyýetimize daşary ýurt karzlaryny çekmek babatda bank tarapyndan daşary ýurtlaryň dürli maliýe guramalary bilen hyzmatdaşlyk etmegiň we özara hereketleriň ajaýyp tejribesi toplanyldy. Bu babatda geçen, 2017-nji ýyl hem üstünlikli boldy. Bu bolsa nobatdaky abraýly sylag bilen tassyklanyldy—Beýik Britaniýanyň «Financial Times» diýen abraýly neşiriniň «The Banker» žurnaly nobatdaky gezek, indi 13-nji ýola Türkmenistanyň Döwlet daşary iş bankyny Türkmenistanda ýylyň iň oňat banky diýip atlandyrdy. 

Ýurdumyzyň ykdysadyýetine daşary ýurt maýalaryny çekmegiň netijeleri boýunça daşary ykdysady bank 2017-nji ýylda 2016-njy ýylyň karz beriş maksatly işleriniň möçberini 1,5 esse artdyrdy. 

Şu döwürde gol çekilen ylalaşyklaryň sanawynda, hususan-da, Türkmenistanyň Oba we suw hojalygy ministrligi üçin oba hojalyk tehnikalaryny hem-de enjamlaryny, ätiýaçlyk şaýlaryny we sarp ediş serişdelerini ibermegi maliýeleşdirmäge degişli «Deere Credit Inc.» (ABŞ) «Kommerzbank AG» (GFR) kompaniýalary bilen gol çekilen ylalaşyk; kiçi we orta telekeçiligi ösdürmegiň döwlet goldawyna degişli ylalaşyk bar—bu babatda Katar Döwletiniň «Al Kamra Holding Grup» maýa goýum gaznasy bilen ylalaşyk gazanyldy; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Saud Arabystany Patyşalygynyň «Global Projects Development Holding Co.» kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama bar. 

Maliýeleşdirilmegine daşary ýurt maýalary çekilen iri taslamalaryň biri Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrligi tarapyndan amala aşyrylýan taslamadyr. Ol ýurdumyzda kommunikasiýa ulgamlaryny, elektron we Internet-hyzmatlaryny ösdürmäge hem-de Baku-Türkmenbaşy aralygyna suwasty optiki-süýümli geçirijini gurmaga gönükdirilendir. 2017-nji ýylyň noýabrynda Yslam Ösüş banky bilen karz ylalaşygyna gol çekildi. Bu bank şu möhüm taslama 20 ýyl möhlet bilen 273 million dollar bölüp berýär. 

Şol birwagtda, Saud Ösüş gaznasy bilen TOPH gaz geçirijisiniň gurluşygynyň taslamasynyň amala aşyrylmagyny çaltlandyrmak üçin turba geçirijileri ibermäge degişli maliýe ylalaşygy baglaşyldy. Bu babatdaky başlangyjyň saud tarapyndan döremegine taslamanyň geljeginiň uludygy hem-de ýurdumyzyň kuwwatyna iri maliýe edarasynyň ynam bildirýändigi hökmünde baha bermek bolar. 

Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky Hökümetiň adyndan 2017-nji ýylyň 20-nji dekabrynda Abu-Dabiniň Ösüş gaznasy bilen Türkmenistanda dürli desgalary gurmagyň iri maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmek boýunça özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekdi. 

Soňky birnäçe ýylda Türkmenistanyň Daşary ykdysady banky tarapyndan ençeme iri maýa goýum ylalaşyklary baglaşyldy. Olaryň hatarynda Gyýanlyda polipropilen we polietilen önümçiligi boýunça zawodyň gurluşygy, Garabogazda karbamid zawody hem-de Owadandepede gazy gaýtadan işlemek we ondan benzin öndürmek boýunça senagat toplumy ýaly taslamalaryň maliýeleşdirilendigini agzap bolar. Innowasion häsiýetli bu önümçilikleriň döredilmegine Ýaponiýanyň Halkara hyzmatdaşlyk banky we Koreýanyň eksport-import banky uly serişdeleri goýberdi. Munuň özi hem bu düzümleriň ygtybarly we jogapkär hyzmatdaş hökmünde Türkmenistana doly ynanýandygyna şaýatlyk edýär. 

Ýurdumyzyň şeýle abraýynyň berkemegine ýapon bankynyň gatnaşmagynda ozal durmuşa geçirilen taslamalar hem ýardam etdi—bu Marydaky karbamid zawodynyň gurluşygy we kükürt kislotasyny öndürmek boýunça önümçiliklerdir. Häzirki wagtda ýapon maýadarlary bilen bilelikde ýene-de bir taslamanyň – elektroenergetika ulgamy boýunça taslamanyň üstünde işlenilýär. Ol Çärjew etrabynda gazturbinaly elektrik stansiýasyny gurmagyň taslamasydyr. 

Daşary döwletleriň maýadarlary üçin Türkmenistanyň barha artýan özüne çekijiliginiň esasy ugurlarynyň hatarynda ýurtdaky ykdysady we syýasy ýagdaýlaryň durnuklylygy, kanunçylyk kepillikler hem-de döwlet tarapyndan berilýän goldawlar durýar. Türkmenistanyň ykdysadyýetine ýakyn döwür üçin maýa goýumlary höweslendirmegiň toplumlaýyn çäreleri işlenip taýýarlanylanda, ýurdumyzyň eksport kuwwatyny we senagatlaşdyrmagyň derejesini artdyrmak arkaly, onuň dünýäniň hojalyk ulgamyna girmegine ýardam bermek, tehnologiki işleri ösdürmek, durmuş ugurly bazar ykydsadyýetini kemala getirmek hem-de ilatyň durmuş derejesini ýokarlandyrmak ýaly esasy ýörelgeler göz öňünde tutuldy. 

Mundan başga-da, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky ýurdumyzda täze taslamalary maliýeleşdirmek üçin maýa gogýumlary çekmek maksady bilen, daşary ýurt guramalarynyň gatnaşmagynda açyk görnüşli Maýa goum gaznasyny döredýär: tehniki-ykdysady esaslandyrmalary we işewürlik meýilnamany taýýarlamak boýunça geçirilen halkara bäsleşigiň esasynda 2017-nji ýylyň 4-nji dekabrynda «Baker Tilly Rus Cоnsulting» (Russiýa Federasiýasy) kompaniýasy bilen şertnama gol çekildi hem-de degişli işlere başlanyldy. 

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, maýa goýumlaryň möçberiniň artdyrylmagy bilen bir hatarda, olaryň özleşdirilişiniň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyny, serişdeleriň maksada laýyk peýdalanylyşyna gözegçiligiň güýçlendirilmegini, daşary ýurt maýasyny çekmek hem-de goýumlary ygtybarly goramak maksady bilen, kadalaşdyryjy binýadyň kämilleşdirilmegini üpjün etmek zerurdyr.